nöropolitika: nöroanatomi, nörofizyoloji, bir takım genetik faktörler ve politik davranışlar arasındaki ilişkiyi inceleyen branştır. günümüzde sahip olduğumuz birtakım bilgilerin ışığında söyleyebiliriz ki, politik psikoloji gibi alanların pozitif bilimlere karşı kör olduğu müddetçe topal da kalacağı açıktır.
bunu anlayıp da ses getirebilmiş olan isimlerden biri drew westen'dır ve konu ile ilgili olarak westen'ın the political brain'i mühim bir eserdir. westen ve meslektaşları beynin siyasi figürlere ve mesajlara nasıl tepki verdiğini, bu tepkilerin duygulardan ve bilişsel önyargılardan nasıl etkilendiğini incelemek için fmri kullanmıştır.
konuya yabancı olanlar için fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme yani fmri manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanan bir görüntüleme tekniğidir. fmri'nin arkasındaki ilke beynin belirli bir alanı aktif olduğunda o bölgeye kan akışının artmasına dayanır, böylece hangi beyin alanlarının aktif olduğu anlaşılır çünkü oksijenasyonu iyi olan kan ile kötü olan kanın manyetik alan ile etkileşimi aynı olmaz.
westen gibi araştırmacılar da fonksiyonel araştırma yaptıkları için fmri tercih etmişlerdir. bu tür araştırmalarda da insanlara siyasi bilgiler sunulduğunda insanların beyinlerinin duygular ile ilişkilendirilen alanlarının daha aktif hale gelme eğiliminde olduğu görülür. insanlara çelişkili siyasi bilgiler sunulduğunda da beyinlerinin çatışma çözümü ve karar verme ile ilgili alanlarının aktive olmuş olması ise aslında confirmation bias gibi bilişsel önyargıların gözlemlenebilir fenomenler olduğunu gösterir.
öncelikle şunu mutlaka belirtelim
bu tür branşlarda olaya "doğrudan bir etki mekanizması" gibi bakmamakta da fayda vardır. genlerin politik düşünceyle ilişkisini daha çok şu şekilde açıklarsınız:
x geni, beyindeki y nörotransmiter sistemini düzenler, o y nörotransmiteri z kişilik özelliğinin gelişimine katkıda bulunur, z kişilik özelliğine sahip bir bireyin de t görüşünü desteklemesi daha yüksektir.
ne olabilir bu kişilik özellikleri? yenilik arayışı, risk alabilme ve bağımlılığa yatkınlık gibi farklı özellikler olabilir. risk alamayan veya big five testlerinde (bkz: beş büyük faktör kuramı/@highpriestess) openness skoru düşük çıkan birinin liberal olma olasılığı da düşecektir.
mesela drd4 geni risk almaya yatkınlık ile ilişkilendirilip bundan ötürü liberal politik görüşlere destek ile ilişkili olduğu öne sürülmüşken şiddet eğilimi ile ilişkilendirilmiş maoa ve otoriteryen görüşlere yatkın kişiler arasında da bir bağ olduğu söylenebilir. hatta oy verip vermeme davranışı ve siyasete olan ilgi de dürtüsellik ile ilişkili chrna6 ile bağlantılı olabilir ki bunun ile ilgili bir araştırmaya şuradan erişebilirsiniz: https://papers.ssrn.com/…rs.cfm?abstract_id=1494509
bunlar gibi örnekler çoğaltılabilir de olsa nöropolitika henüz emekleme aşamasındadır ve bu tür çalışmaları okurken politik ideolojilerin tek bir genden etkilenmediği, ancak polijenik olarak eğilimlerin şekillendirilebilmesinin mümkün olduğu akılda tutulmalıdır.
nöropolitikanın potansiyel avantajlarından biri politik tutum ve davranışları anlamak için daha nesnel ve bilimsel bir yaklaşım sunabilmesidir. beyin incelenerek politik tutum ve davranışları yönlendirebilecek altta yatan nöral süreçleri belirlenebilir ve bu siyasi analizde önyargı ve öznelliğin etkisini azaltmaya yardımcı olabilir.
yani bu alan insanlarda içgörü sağlama potansiyeline sahip bir alandır ancak bir adım daha ileriye gidersek, genetik bir modifikasyon ile insanların politik "eğilim"lerini manipüle etmenin gayet mümkün olduğunu da söyleyebiliriz. otoriter bir rejimde belirli siyasi tutumlara sahip kişileri tespit etmek veya çeşitli tekniklerle siyasi inançları dizayn etmek gibi konuların gündeme gelmesi gibi bir olasılık da vardır.
tüm bunları science-fiction gibi görüyorsanız kötü haber: beyin taramaları üzerinden makine öğrenmesi ile kimin neci olduğunun oldukça tutarlı analizleri çoktan yapılmıştır bile.
https://academic.oup.com/…icle/1/3/pgac066/6590843?
yapay zeka bugün bile beyin taraması ile ideoloji tahmininde oldukça başarılıdır.
sözü bitirirken not edelim ki bunları söylemek de bazı sosyal bilimcilerin zannettiği gibi biyolojik determinist olmayı pek gerektirmez. beynin feedback mekanizmaları ile işlediğini anlayan biri için gerektirmez en azından.
nihayetinde, güzel olan her şey gibi, bu konu için de bir double edged sword diyebiliriz. "aman birileri kötüye kullanabilir" telaşıyla bilime ket vurmayı asla doğru bulmadım, haliyle bende drd4 geninin malum varyantı olabilir :)
aydınlanmanın iyisi kötüsü olmaz diyerek bitiriyorum.
Gönder